ผมเองชอบเลี้ยงปลาคาร์พ ตั้งแต่เมืองไทยนิยมเลี้ยงใหม่ๆ ประมาณ 30 ปีก่อน อากาศเมืองไทยเหมาะที่สุดในการเลี้ยงปลาคาร์พ เชื่อกันว่าปลาคาร์พสร้างพลังให้แก่บ้านหรือร้านของท่าน เพราะเป็นสิ่งเคลื่อนไหวตลอดเวลา เป็นปลานำโชค (ฮวงจุ๊ยพลังซี่) ทำให้การค้าขายดีขึ้น อีกทั้งผู้เลี้ยงหลายท่านที่ผมรู้จักยังยืนยันว่าตั้งแต่เลี้ยงปลาคาร์พที่บ้านทำให้คนในบ้านสุขภาพแข็งแรงขึ้นมาก ไม่ค่อยเจ็บป่วย สิ่งเหล่านี้ไม่อาจพิสูจน์ได้ทางวิทยาศาสตร์ แต่ที่แน่ๆ คือทำให้คนในบ้านมีความสุขในการเลี้ยงปลาคาร์พ ทำให้ไม่ป่วยใข้ไม่เครียดก็เป็นได้นะครับฯ ปลาคาร์พ เป็นปลาตระกูลเดียวกับ ปลาหลีฮื้อ (Common carp หรือ Silver carp) ปลาซ่งฮื้อ (Bighead carp) และปลาเฉาฮื้อ (Grass carp) เป็นปลากินพืช และสัตว์น้ำเล็กๆ ปลาคาร์พทำให้ท่านมีความสุขแน่นอน เหมือนเด็กอ่อนที่ขี้อ้อน เมื่อถึงเวลากินอาหารจะมาหาเราและเล่นกับเรา เป็นปลาที่เลี้ยงเชื่องได้ง่าย ความมหัศจรรย์ของปลาคาร์พ ที่เพื่อนๆ ประสบมา บอกว่าปลาคาร์พเป็นปลาแสนรู้ ฝึกหัดได้ สอนให้จำสิ่งต่างๆได้ เข้าใจเจ้าของ ปลาคาร์พเลี้ยงง่ายไม่มากเรื่อง เหมาะอย่างยิ่งสำหรับคนที่มีเวลาน้อย คนสูงอายุหรือคนป่วยที่จำเป็นต้องอยู่บ้าน ปลาคาร์พทำให้ผู้สูงอายุมีกิจกรรมที่มีความสุขทำให้ไม่เหงา ไม่เครียด ไม่เบื่อ เช่นการให้อาหาร การดูแลบ่อแบบง่ายๆ ไม่ลำบาก (ในกรณีที่มีบ่อกรอง) ปลาคาร์พ ไม่สร้างความรำคาญแก่เพื่อนบ้านเหมือนสัตว์เลี้ยงอื่นๆ เช่นไม่ส่งเสียงดัง ไม่ส่งกลิ่นไม่ทำร้ายเด็กในบ้านเป็นต้น เป็นปลาที่ไม่ต้องดูแลมาก เหมาะกับชาวกรุงเทพ ที่มีเวลาไม่มากนัก และยังเป็นสัตว์เลี้ยงที่สามารถชื่นชมในเวลากลางคืนอีกด้วย ที่ญี่ปุ่นเขาเลี้ยงปลาคาร์พมานานมากแล้ว เลี้ยงปลาคาร์พมา กว่า 200 ปีทีเดียว เขาซีเรียดมาก มีการประกวดปลาคาร์พ พันธุ์ใหม่ๆ และตั้งชื่อปลาคาร์พใหม่ตลอดเวลา มีการประมูลปลาคารำพราคาซื้อขายเป็นเงินที่แพงมากสำหรับปลาคาร์พที่ชนะการประกวด

ผมเป็นมนุษย์เงินเดือนสมัยนั้น ทำให้ผมมีเวลาเฉพาะวันหยุด แทบทุกวันหยุด ผมมักจะไปเยี่ยมชมตามฟาร์มต่างๆ ตลาดขายปลาคาร์พ ตามตลาดนัด และแหล่งขายปลาคาร์พต่างๆ สมัยนั้น หนังสือ คู่มือการเลี้ยงปลาคาร์พยังหาไม่ง่ายหมือนทุกวันนี้ ผมจำเป็นต้องฝากเพื่อนชาวญี่ปุ่นซื้อหนังสือการเลี้ยงปลาคาร์พที่ประเทศญี่ปุ่น และหนังสือ

ดังกล่าวเกี่ยวกับการเลี้ยงปลาคาร์พมีแต่ภาษาญี่ปุ่น ซึ่งราคาแพงมาก ผมอ่านไม่ออกหรอกครับ ต้องหาคนแปลแบบทุลักทุเล เพราะด้วยความที่อยากรู้วิธีเลี้ยงปลาคาร์พอย่างซีเรียดนั่นเอง ผมจะถ่ายทอดวิธีเลี้ยงปลาคาร์พจากประสบการณ์ของผมเองครับ แบบเข้าใจง่ายๆ

บ่อปลาคาร์พ

ปลาคาร์พเป็นปลาที่สวยงามตรงหลังปลา จึงไม่นิยมเลี้ยงในตู้กระจก บ่อปลาไม่มีกำหนดว่าจะต้องใหญ่ หรือเล็ก เอาอ่างอะไรก็ได้ที่ มีเนื้อที่ให้ปลาคาร์พได้ว้ายหน่อย เพราะปลาคาร์พสามารถปรับตัวกับสภาพแวดล้อมต่างๆ ได้ดีมาก บ่อใหญ่ย่อมดีกว่าบ่อเล็ก บ่อลึกย่อมดีกว่าบ่อตื้น เมื่อปลาคาร์พอยู่ในพื้นที่ที่ใหญ่ ปลาคาร์พจะร่าเริงมีความสุข บ่อเลี้ยงควรมีบ่อกรองเพื่อไม่ทำให้เรายุ่งยากในการเปลี่ยนน้ำ เท็คโนโลยี่ของบ่อกรองบ่อปลาคาร์พเวลานี้ นักวิทยาศาสตร์เขาคิดได้ดีมาก เพราะไม่เพียงแต่การกรองขี้ผงเท่านี้ ยังสามารถมีระบบย่อยสลายสิ่งขับถ่ายจากปลาคาร์พอีกด้วย คือเป็นการสร้างหรือเพาะเชื้อจุลินทรีย์ที่ดี ทำให้น้ำสะอาดมีคุณภาพ คนส่วนใหญ่จะใช้จ่ายเงินเป็นจำนวนมากในการซื้อปลาคาร์พ แต่ไม่ได้คำนึงถึงคุณภาพน้ำ หรือการสร้างบ่อกรองที่ถูกต้องนั่นเอง บ่อกรองนำเข้ามีราคาแพงมาก แต่ไม่จำเป็นครับ เราสามารถทำบ่อกรองติดกับบ่อปลาคาร์พหรือแยกส่วนก็ได้ไม่แพ้ของนอก ยังดูเป็นธรรมชาติอีกด้วย บ่อต้องแข็งแรงเพื่อรองรับความดันของน้ำ ก่อนนำปลาคาร์พลงบ่อต้องแช่น้ำบ่อด้วยน้ำสะอาดอย่างน้อย 15 วันเพื่อไม่ให้บ่อมีกลิ่นซีเม็นท์ อยากทราบข้อมูลบ่อปลาคาร์พเพื่มคลิ๊กที่นี่ครับ

น้ำเลี้ยงปลา

สาเหตุการตายอันดับหนึ่งของปลาคาร์พคือน้ำ ปลาคาร์พไม่กินอาหารเป็นเวลาหลายวันจะไม่ตาย แต่ถ้าน้ำไม่ดี หรือน้ำเน่าปลาคาร์พจะตาย ทำไมจึงต้องมีการกรองน้ำ น้ำที่เลี้ยงปลาคาร์พที่ดีที่สุดควรเป็นน้ำประปา ควรพักน้ำซัก 2-3 วันเพื่อให้คลอรีนระเหย น้ำประปา ได้ผ่านการฆ่าเชื้อโรคมาแล้ว และทางบริษัทผลิตน้ำประปายังยืนยัน

ว่า เราๆ ยังสามารถดื่มได้อีกด้วยโดยไม่ต้องต้มให้สุก จึงเป็น น้ำที่ดีที่สุดสำหรับการเลี้ยงปลาคาร์พทั่วๆ ไป และค่า พี เอช ของน้ำประปาไม่มีกรดหรือด่าง อยู่ตรงกลางพอดี น้ำดีทำให้ปลาคาร์พไม่เครียด และว้ายน้ำตลอดเวลา ไม่ทำให้ปลาคาร์พเป็นโรค หรือแทบไม่ต้องใช้ยาเลย

การเลือกปลาคาร์พ

การเลือกปลาคาร์พเราต้องเป็นคนที่เลือกเองจงมั่นใจในตัวเองพยายามอย่าให้คนขายเลือกเพราะคนขายส่วนใหญ่มักจะเลือกปลาคาร์พที่ไม่แข็งแรงและปลาคาร์พที่ผิดสเป็คให้ (เขารู้แน่นอน) เราควรเป็นคนกำหนดเองว่าเป็นปลาคาร์พตัวใหน ถ้าท่านไม่ชำนาญเรื่องการเลือกปลาคาร์พ ควรหาผู้รู้ไปเลือก ปลาคาร์พที่จะซื้อต้องจับยากว้ายน้ำเก่งและแข็งแรง ไม่ซึม พิจารณาถึงรูปร่างด้วย ได้สัดส่วน ผิวไม่มีตำหนิ เกล็ดไม่ร่วง ตามตัว หรือ ครีบ หาง ไม่มีแผล จงระวังการซื้อปลาคาร์พ ท่านอาจซื้อปลาคาร์พที่ติดโรคมา ซึ่งอาจทำให้ปลาคาร์พที่มีอยู่เดิมตายยกบ่อได้ ปลาคาร์พแพงหรือถูกไม่ใช่อยู่ที่ขนาดใหญ่ แต่เป็นที่ลายและสี ของปลาคาร์พ ปลาคาร์พมีหลายสีต่างก็มีชื่อเป็นภาษาญี่ปุ่นมากมาย ปลาที่แพงไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นปลาสวย บางตัวแพงเพราะเป็นลายที่หายาก แต่อาจดูไม่สวยก็ได้ ปลาที่มีราคาดีคือมีลาย เป็นระเบียบเรียบร้อย ดูกลมกลืนขอบสีต้องคม ลายที่นิยม เช่น ตันโจเป็นต้น เพราะว่าไปเหมือนธงชาติของประเทศญี่ปุ่น ไม่ว่าปลาคาร์พจะมีสีเดียว หรือสลับสี 2 หรือ 3 สี ลายสีต้องเรียบร้อย เป็นสัดส่วน ไม่เปรอะ เลอะ สีปลาคาร์พ ต้องมีเฉพาะด้านหลังของปลาเท่านั้น ถ้าเกิดขึ้นที่แก้ม ที่ท้อง หรือที่ครีบ ราคาปลาคาร์พจะตกอย่างมาก คนที่เพาะปลาคาร์พขาย แต่ละคอกอาจไม่มีลายตาม สเป็ค เลยก็ได้ ทำให้ขายไม่ได้ราคา ลายสวยๆตามตำรานั้น ราคาเป็นหลักหมื่นหรือหลักแสนครับ อย่าบอกว่าแพง เพราะเขาคัดมาจากจำนวนมากทีเดียว เหลือไม่กี่ตัวที่มีลายตามตำรา ส่วนใหญ่ปลาที่มีลายตามตำราจะนำเข้าจากญี่ปุ่นครับ เพราะคนญี่ปุ่นเป็นคนทำอะไรจริงจังและตั้งใจมาก ผมรู้จักคนญี่ปุ่นดีเพราะเคยทำงานกับเขาเป็นเวลานานกว่า 10 ปี แต่ถ้าปลาคาร์พที่ไม่ตามตำรา พวกนี้จะหาง่ายมากตาม

ตลาดซันแดน์ ร้านค้าเขาจะเลาะทิ้งและขายใน ราคา แค่ 10-20 บาทเท่านั้น หรือด้อยลงมาจาก สเป็คหน่อย ราคาก็เป็นแค่หลัก ไม่กี่ร้อย

ข้อควรระวังอย่างยิ่ง เมื่อท่านได้ซื้อปลาคาร์พจากร้านทั่วๆ อย่าเพิ่งปล่อยปลาคาร์พลงบ่อทันทีนะครับ ต้องแช่ปลาคาร์พพร้อมถุงที่ซื้อมาลงในบ่อก่อนอย่างน้อย 5 นาที เพื่อให้ปลาปรับอุณหภูมิก่อน แล้วค่อยเปิดถุงปลาคาร์พ และ ปล่อยปลาคาร์พลงบ่อ เป็นวิธีเพื่อไม่ให้ปลาคาร์พ ช๊อคน้ำครับ ทำนองเดียวกัน ถ้าท่านต้องการทำบุญปล่อยปลาต่างๆตามแม่น้ำลำคลอง ก็ใช้วิธีนี้เช่นกัน มิฉนั้นแทนที่จะได้บุญกลับได้บาปเสียอีกนะ ผมขอแนะนำอีกเรื่อง ก็คือ เมื่อปล่อยปลาลงบ่อแล้ว อย่าเพิ่งให้อาหารปลาครับ อย่างน้อย 2-3 วัน เพราะว่าปลาคาร์พกำลังเปลี่ยนสถานที่ และเปลี่ยนน้ำ ปลาคาร์พจะเครียดและ ทำให้ระบบย่อยอาหารไม่ดี เมื่อกินอาหาร อาจทำให้ท้องอืดไม่ย่อยและท้องเสีย ปลาคาร์พอาจตายได้ครับ ผมเองเจอมาแล้ว ทำใจไม่ได้เป็นเวลาหลายวันทีเดียว ต้องใจเย็นนะครับ!

การเลี้ยงปลา

ปลาคาร์พจัดว่าเป็นปลาที่อึด ทน แข็งแรง เลี้ยงง่าย ไม่ต้องดูแลมากเหมือนสัตว์เลี้ยงอื่นๆ สามารถปรับตัวได้ดีกับสภาพอากาศต่างๆ และน้ำที่เลี้ยงได้เป็นอย่างดี เป็นปลาคาร์พที่น่ารักมาก เชื่อง รักสันติ เป็นปลาคาร์พที่ชอบสังคม ชอบอยู่เป็นกลุ่ม เพราะฉนั้น เราควรเลี้ยงปลาคาร์พอย่างน้อย 3 ตัวในบ่อๆ หนึ่ง ระบบน้ำเลี้ยงนั้น น้ำต้องวนตลอดเวลา คือการใช้ปั้มน้ำ เพื่อผ่านขบวนการ การกรองตลอดเวลา ถ้าท่านมีพื้นที่เลี้ยงใหญ่หน่อย และปล่อยปลามากหน่อย ปลาจะว้ายน้ำเป็นฝูง สวยงามมาก ทำให้เราเพลิดเพลิน พวกเขาอย่างมีความสุข ปลาคาร์พกินอาหารไม่ค่อยเลือกเช่น ลูกน้ำ กุ้งฝอย หนอนนก อาทีเมีย แต่อาหารสดมีเชื้อโรคมากมาย ผมไม่อยากแนะนำให้ใช้หรอกครับ ใช้อาหารเม็ดดีกว่า เวลานี้อาหารปลาคาร์พมีจำหน่ายแบบสำเร็จรูป เป็นจำนวนมาก แล้วแต่ยี่ห้อ ควรให้อาหารพวกผสม สาหร่ายสปิฐลิน่า (สาหร่ายเกลียว) เพื่อเร่ง

สี และความเพลิดเพลินในสีที่สวยงาม บางครั้งเราอาจลืมซื้ออาหารให้ปลาคาร์พ ก็ สามารถใช้พวกอาหารทั่วไปเช่น อาหารเม็ดสำหรับปลากินพืช หรืออาหารปลาดุกก็ได้ ถ้าไม่มีจริงๆ ข้าวสวย หรือขนมปังแก้ขัดไปก่อนก็ยังได้ แต่ต้องระวังอย่าให้น้ำเสีย ปลาคาร์พจะกินแก่งมากเราอย่าตามใจเขา เขาอิ่มยังต้องการกินอีก เพราะการกินมากเกินไปจะทำให้ปลาคาร์พถ่ายของเสียมากทำให้น้ำเน่าเร็ว เมื่อมีตระไคร่น้ำเกาะขอบบ่อ ไม่ควรขัดออก เพราะนั่นเป็นสารอาหารอย่างดีของปลาคาร์พ และยังเป็นการรักษาระบบนิเวศน์ได้อย่างดี อากาศหนาวไป หรือร้อนมาก ปลาคาร์พจะกินอาหารน้อยหรือไม่กินเลย อย่าฝืนครับ โชคดีที่บ้านเรามีหน้าหนาว แบบไม่หนาวมากและมีไม่นาน ต้องคอยระวังถ้าปลากินอาหารไม่หมด จะเหลือเศษอาหารทำให้น้ำเสียได้ต้องคอยตักออก เลี้ยงสัตว์เลี้ยงที่มีชิวิต ทุกอย่างต้องดูแลอย่างดีนะครับ ต้องคอยสังเกตว่าปลาคาร์พมีอาการแบบใหน ผิดปรกติไม๊เป็นต้น อ๊อกซิเย็นต์ ต้องมีตลอดเวลาทั้ง กลางวันหรือกลางคืน บ่อมาตรฐานนั้นช่างเขาจะเน้น ระบบ แอร์เจ๊ท ให้อยู่แล้ว สร้าง อ๊อกฯ ได้ดีอยู่แล้ว

แสงแดดก็เป็นสิ่งสำคัญมาก ควรมีแดดส่อง อย่างน้อยซัก 3-4 ชั่วโมงต่อวัน ควรให้ช่างทำบ่อมีร่มเงาบ้าง มีแดดส่องถึงบ้าง ถ้าแดดร้อนจัด ปลาเขาจะไปแอบในที่ร่มเองอย่างมีความสุข เหมือนคนที่อยู่นอกบ้านนานๆ จะเข้าไปหลบในที่ร่ม หรือศูนย์การค้าอะไรอย่างนั้น ควรทำสะพานเล็กๆ สำหรับคนข้ามเพื่อความสวยงามของบ่อ และตัวปลาจะชอบแอบอยู่ใต้สะพานด้วย สำหรับบ่อปลาคาร์พที่อยู่ภายในบ้าน ก็ให้มีนีออน แสงอาทิตย์ โดยการตั้งเวลา timer บางท่านชอบปลูกไม้น้ำในบ่อปลา ผมไม่สนับสนุนครับ เพราะใบไม้ที่เน่ามีผลไม่ดีต่อปลา ถ้าปลาโตขึ้นนั่นหมายความว่าประชากรเริ่มหนาแน่น ควรตักบางตัวออกบ้าง

ปลาคาร์พป่วย

ปลาคาร์พก็เหมือนคน มีอาการป่วย แล้วแต่ความต้านทานโรคของปลาคาร์พแต่ละตัวไม่เหมือนกัน ส่วนใหญ่จะเป็น เชื้อโรคจากแบ็ตทีเรีย อาการต่างๆ เราสังเกตุได้ไม่ยาก คือ ปลาคาร์พจะไม่กินอาหาร และมีอาการซึม มักจะแอบอยู่ตามซอกหรือมุมบ่อ ควรแยก

ปลาคาร์พที่ป่วยออกและสังเกตุ โรคเฉพาะอย่าง อย่างเช่นโรคเน่าเปลื่อย โรคจุดขาว หนอนสมอ เชื้อรา เห็บ ยามีจำหน่ายที่ร้านขายปลาทุกชนิดเวลาซื้อต้องบอกอาการของปลาคาร์พก่อน ถ้าผู้ขายไม่ทราบการจัดยา เราควรอ่านฉลากยาเองครับ ยานั้นจะเป็นยาปฎิชีวนะส่วนใหญ่ ผู้เขียนเองไม่ทราบอาการป่วยของปลาคาร์พ บางครั้งเคยใช้พวกยาแก้อักเสบหรือยาเหลืองที่ใช้กับคนก็ได้ผลบ้าง แต่อย่างไรก็ตามปลาคาร์พแทบจะไม่ป่วยถ้าท่านเลี้ยงแบบถูกต้อง ถ้าน้ำไม่ดีเราอาจดูดน้ำจากก้นบ่อออกบ้าง ไม่เสียของหรอกครับ ดูดไป รดต้นไม้ในสวนของเราไป ได้ปุ๋ยดีอีกด้วยนะครับ

ศัตรูของปลาคาร์พ

ถ้าบ้านท่านอยู่ในตัวเมืองก็ไม่ต้องกลัว แต่ถ้าอยู่ในชนบท ต้องระวังพวกนกกินปลาต่างๆ ตัวนาก ตัวเงินตัวทอง งู ถ้าท่านพบว่าปลาคาร์พของท่านถูกทำร้าย อาจมีแผลต้องแยกปลาคาร์พออกมารักษาต่างหาก โดยการโรยยา ปลาคาร์พที่บาดเจ็บจะไม่กินอาหาร ไม่ต้องห่วงครับ ไม่ต้องให้อาหารในเวลานี้ปลาคาร์พสามารถอดได้ถึง10วันทีเดียว ยิ่งเราฝืนให้อาหารอีก น้ำจะเสีย ทำให้เกิดการเพาะเชื้อโรคมากขึ้น เมื่อปลาคาร์พมีอาการดีขึ้นให้สังเกตปลาคาร์พเริ่มเคลื่อนใหว

การเลี้ยงปลาคาร์พ ไม่ได้กำหนดว่าต้องใช้เงินมากหรือ เงินน้อย เราก็มีความสุขกับปลาคาร์พได้ครับ ปลาขนาด 4-5 นิ้ว เกรดรองมาหน่อย สามารถซื้อได้ในราคา ไม่กี่ร้อยบาท มาเลี้ยงปลาคาร์พกันเถิด ทำให้เรามีความสุข!หรือสนใจทำบ่อที่ถูกต้องมีระบบก็